ABD’nin uzun süredir elinde tuttuğu yapay zekâ liderliği, artık ciddi bir meydan okumayla karşı karşıya. Stanford AI Index 2025 raporuna göre Çin, teknik açıdan ABD ile arasındaki farkı sadece bir yılda dramatik şekilde kapattı — bir zamanlar ulaşılamaz görünen başarılar artık Çin için gerçek oldu.
Neden Önemli?
ABD hâlâ model sayısında önde: Epoch veritabanına göre 2024’te 40 önemli model geliştirirken, Çin’in 15 modeli var. Ancak Çin, artık model kalitesinin yalnızca ABD’ye ait bir ayrıcalık olmadığını kanıtladı. Bu da 21. yüzyılın en stratejik teknolojilerinden biri olan yapay zekâda küresel dengeleri değiştiriyor.
Rakamlarla Durum
- Ocak 2024’te, ABD’nin en iyi sohbet botu modeli, Çin’in en iyisini %9,26 oranında geride bırakıyordu.
- 2025 itibarıyla bu fark sadece %1,7’ye düştü.
- Bu yakınlaşma; mantıksal çıkarım, matematik ve programlama gibi alanlarda da görülüyor.
DeepSeek Örneği
Çinli girişim DeepSeek, 2025 başında sektörü şaşkına çevirdi.
Google, Gemini 1.0 Ultra modelini eğitmek için 192 milyon dolar harcarken, DeepSeek sadece 6 milyon dolarla benzer sonuçlar elde ettiğini iddia etti — bu da medya ve piyasada büyük yankı uyandırdı.
İki Farklı Strateji
🔵 ABD:
- Ölçek ve sermaye gücüne dayanıyor
- 2024’te özel yatırımlar: 150 milyar dolar
- Dünyanın en değerli AI şirketlerine ev sahipliği yapıyor
🔴 Çin:
- Verimlilik odaklı ilerliyor
- Daha az sayıda model üretiyor ama çok daha düşük maliyetle benzer başarı sağlıyor
Ancak…
ABD hâlâ birçok temel alanda baskın:
- En etkili ve yenilikçi modeller genellikle Amerikan şirketlerinden çıkıyor
- Küresel yatırımların büyük bölümü hâlâ ABD merkezli şirketlere gidiyor
Bu arada Avrupa geride kalıyor:
- 2024’te sadece üç önemli model üretildi
- Üçü de Fransız kökenli ve genellikle Mistral şirketiyle bağlantılı
Büyük Resim
Bu yarış, aslında dijital ekonominin kontrolü için verilen daha büyük bir savaşın parçası.
Çin, etkinlik ve maliyet avantajıyla, ABD’nin bugüne kadar yapay zekâda şekillendirdiği “büyük yatırım = büyük başarı” modelini sorgulatmaya başladı.
ABD, para ve güçle liderliğini korumaya çalışırken, Çin daha azla aynı başarıyı hedefliyor.
Bu da, küresel teknoloji rekabetinde yeni bir dönemin başladığını gösteriyor.
